Delegat ds. ochrony dzieci i młodzieży

ks. Łukasz Nocoń
telefon: 519 318 959, e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Delegat ds. ochrony dzieci i młodzieży - parafia

pan Kamil Stolecki 

   tel. 517 181 125   Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Zasady ochrony dzieci, młodzieży, osób niepełnosprawnych i bezradnych przed wykorzystaniem seksualnym w diecezji gliwickiej i w archidiecezji katowickiej 

 https://www.archidiecezjakatowicka.pl/dane/zasady_ochrony/Zasady_ochrony_Katowice_2019.pd 

STANDARDY OCHRONY DZIECI I OSÓB BEZBRONNYCH OBOWIĄZUJĄCE W RZYMSKOKATOLICKIEJ PARAFII MATKI BOŻEJ Szkaplerznej w Imielinie

WERSJA SKRÓCONA  Najważniejsze elementy standardów ochrony dzieci i osób bezbronnych:

Standardy ochrony to zasady, które mają przyczyniać się do tworzenia bezpiecznego środowiska w taki sposób, by każdy mógł czuć się w parafii dobrze, był w niej akceptowany i szanowany. Standardy szczególną troską otaczają dzieci. Określają również sposób reagowania na krzywdę lub niestosowne zachowanie w parafii lub poza nią, a także wyznaczają sposób postępowania z osobą krzywdzoną i sprawcą.

2. Każdy osoba w naszej parafii jest odpowiedzialna za tworzenie bezpiecznego środowiska: księża, osoby posługujące w parafii, animatorzy, rodzice, dzieci i młodzież. Wszyscy razem starają się współpracować w trosce o dobro wspólne. W parafii wyznaczona jest osoba, która ma szczególną odpowiedzialność w zakresie ochrony dzieci i młodzieży przed krzywdzeniem:

osoba zaufania – Kamil Stolecki    Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.   tel. 517 181 125

kontakt: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

4. Wszystkie działania powinny być podejmowane w trosce o dzieci i młodzież, zapewniać im poczucie bezpieczeństwa oraz wspomagać ich rozwój.

5. W parafii organizowane są różne inicjatywy edukacyjne skierowane do osób posługujących, animatorów, rodziców, dzieci i młodzieży. Szkolenia i warsztaty dotyczą sposobów tworzenia

bezpiecznego środowiska, ochrony przed krzywdzeniem i przeciwdziałania różnym formom przemocy.

6. Niedopuszczalne jest stosowanie jakiejkolwiek formy przemocy (fizycznej, psychicznej czy seksualnej) przez osoby posługujące w parafii lub dzieci.

7. Każdy sygnał świadczący o tym, że dziecko może doświadczać przemocy ze strony osoby dorosłej lub innego dziecka w parafii lub poza nią, jest zawsze bardzo poważnie traktowany.

Każda sytuacja jest odpowiednio badana, a podejmowane działania mają na celu jak najszybsze przerwanie krzywdzenia i udzielenie wsparcia osobie, która go doświadcza. Osoby posługujące w parafii podejmują działania według zasad określonych w pełnej wersji standardów ochrony dzieci i osób bezbronnych.

8. Kiedy dzieje się coś niepokojącego, szczególnie wtedy, gdy dzieci i osoby bezbronne są krzywdzone przez innych lub są świadkami krzywdy innej osoby, niezwłocznie powinni o sytuacji poinformować osoby posługujące w parafii/animatorów/osobę zaufania.
9. Szczególnie ważną częścią standardów są zasady bezpiecznych relacji między dorosłymi a dziećmi oraz między dziećmi. Mają one służyć tworzeniu bezpiecznego i przyjaznego środowiska w parafii. Animatorzy oraz osoby posługujące będą zawsze reagować na przekraczanie i nierespektowanie przyjętych zasad.

10. Podstawową zasadą jest równe traktowanie wszystkich. Godność każdej osoby jest w naszej

parafii szanowana. Jednocześnie uwzględnia się wyjątkowość i indywidualność każdego,

co wymaga dostosowania metod i podejścia uwzględniającego jego potrzeby i sytuację

życiową.

11. Osoby posługujące w parafii powinny reagować na niewłaściwe zachowania dziecka wobec

samego siebie, rówieśników lub dorosłych, upominając go i otaczając wsparciem. Jest

to przejaw troski osób dorosłych o bezpieczeństwo i prawidłowy rozwój dzieci.

12. Troska o bezpieczeństwo i dobre relacje dotyczy również Internetu i komunikacji drogą

elektroniczną. Osoby zaangażowane w parafii reagują na niebezpieczne, szkodliwe

i krzywdzące sytuacje dziejące się w przestrzeni internetowej. Dziecko zawsze może poprosić

o pomoc, gdy on sam lub ktoś inny doświadcza krzywdzenia w sieci.

13. Osoby zaangażowane w parafii dbają o ochronę wizerunku dzieci i młodzieży. Rodzice

decydują, czy wyrażają zgodę na publikację zdjęć i filmów prezentujących wizerunek ich

dzieci. Podczas różnych wydarzeń związanych z życiem parafii są robione zdjęcia i nagrywane

filmy, które mogą później być wykorzystane w mediach społecznościowych. Mogą być na nich

obecni tylko ci, których rodzice wyrazili na to zgodę. Każde dziecko w momencie

wykonywania zdjęć lub nagrań ma prawo powiedzieć, że nie chce, by jego wizerunek

w materiałach z tego konkretnego wydarzenia był publikowany. Szanuje się decyzję dziecka.

Powyższa zasada nie dotyczy sytuacji, kiedy wizerunek osoby stanowi jedynie szczegół

całości, takiej jak zgromadzenie, krajobraz lub impreza publiczna.

14. Dzieci i młodzież powinny szanować prawo do prywatności rówieśników oraz dorosłych,

dlatego nie mogą publikować w przestrzeni internetowej i w swoich mediach

społecznościowych wizerunku innych osób bez jej wiedzy i zgody.

1. Zasady bezpiecznych relacji osób zaangażowanych w parafii:

W standardach ochrony dzieci i osób bezbronnych znajduje się szczegółowy kodeks zachowań,

który powinien być respektowany przez wszystkich. Poniżej zamieszczamy streszczenie

najważniejszych zasad obowiązujących osoby dorosłe posługujące w parafii:

4

1. Posługujący w parafii podejmują działania dla dobra dzieci i w ich najlepszym interesie.
2. Każde dziecko jest traktowane z szacunkiem, uwzględnia się jego godność, prawo

do prywatności, a także indywidualne potrzeby, zdolności i sytuację życiową.

3. Indywidualne podejście nie może oznaczać niesprawiedliwego faworyzowania wybranego

dziecka.

4. Dba się o tworzenie odpowiednich relacji z dziećmi, właściwych dla osób dorosłych, opartych

na szacunku, zaufaniu i respektowaniu odpowiednich granic w komunikacji i kontakcie

fizycznym.

5. Niedopuszczalne jest stosowanie przemocy w jakiejkolwiek formie.
6. Niedopuszczalne jest nawiązywanie z dziećmi i młodzieżą jakichkolwiek relacji o charakterze

seksualnym czy romantycznym.

7. Niedopuszczalne jest utrwalanie wizerunku dzieci dla celów prywatnych.
8. Każdy kontakt z dziećmi jest jawny i wynika z realizacji zadań i działań prowadzonych na rzecz

parafii. Nie należy utrzymywać relacji prywatnych z dziećmi (poza sytuacjami, gdy kontakty

poza parafią wynikają z innych przyczyn – np. powiązania rodzinne).

W sytuacji, gdy dorośli nie stosują się do przyjętych zasad, świadek takiego zachowania może zgłosić

sprawę do osoby zaufania, innego dorosłego, którego darzy zaufaniem, lub bezpośrednio

do proboszcza.

III. Osoby i miejsca, gdzie można uzyskać pomoc:

1. W sytuacji, gdy:

• doświadczasz przemocy ze strony osoby dorosłej lub innego dziecka w parafii lub poza nią,
• jesteś świadkiem krzywdzenia innej osoby,
• dzieje się coś niepokojącego,
• przeżywasz trudne chwile,

nie zostawaj z tym sam/sama. Możesz znaleźć wsparcie. Blisko Ciebie są osoby, które będą

umiały Ci pomóc.

2. Osoby, do których zawsze możesz się zwrócić w parafii o pomoc:

• osoba przyjmująca zgłoszenia o krzywdzeniu / osoba zaufania;
• ksiądz;
• animator;
• każdy posługujący w parafii, którego darzysz zaufaniem.

5

3. Możesz też szukać wsparcia poza parafią. Warto znać telefony zaufania i miejsca, w których

możesz uzyskać fachową pomoc:

• 800-12-12-12 – całodobowy Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka;
• 116-111 – całodobowy telefon zaufania dla dzieci i młodzieży prowadzony przez Fundację

Dajemy Dzieciom Siłę;

• 225949100 – Antydepresyjny Telefon Forum Wobec Depresji;
• 112 – numer alarmowy w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia.
• 519 318 959 – Delegat ds. Ochrony Dzieci i Młodzieży Ksiądz Łukasz Nocoń

STANDARDY OCHRONY DZIECI
I OSÓB BEZBRONNYCH OBOWIĄZUJĄCE
W RZYMSKOKATOLICKIEJ PARAFII
MATKI BOŻEJ SZKAPLERZNEJ W IMIELINIE
Spis treści
Preambuła .................................................................................................................. 3
Wstęp......................................................................................................................... 3
Specyfika środowiska parafialnego ................................................................................. 5
Objaśnienie terminów ................................................................................................... 7
STANDARD 1 Stworzenie i zachowanie bezpiecznego środowiska w parafii ......................... 15
STANDARD 2 Weryfikacja, delegowanie i edukacja kapłanów, świeckich pracujących z
małoletnimi i z osobami bezbronnymi w parafii ............................................................... 16
STANDARD 3 Sposób reagowania na oskarżenia lub niewłaściwe zachowania .................... 18
STANDARD 4 Zapewnienie opieki i wsparcia osobom skrzywdzonym ................................. 19
STANDARD 5 Sposób postępowania z oskarżonymi o wykorzystanie seksualne i przemoc ...... 20
STANDARD 6 Zasady chroniące w obszarze parafialnym ................................................. 21
STANDARD 7 Edukacja dzieci oraz osób bezbronnych ..................................................... 25
STANDARD 8 Szkolenie i stałe wsparcie dla osób zajmujących się profilaktyką .................... 26
STANDARD 9 Zapewnienie jakości i ciągłości działań w zakresie prewencji ........................ 28
Preambuła
Niniejszy dokument stanowi realizację obowiązku prawnego dotyczącego wprowadzenia
we wszelkich instytucjach, w których przebywają dzieci, standardów ich ochrony
przed krzywdzeniem [Ustawa z dnia 28 lipca 2023 roku o zmianie ustawy Kodeks rodzinny
i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2023 poz. 1606)]. Opracowując dokument, brano
pod uwagę wytyczne zarówno prawa państwowego, jak i kościelnego.
Wstęp
W oparciu o inicjatywy i dyskusje międzynarodowe, raporty z badań na temat sytuacji dzieci
w Polsce zalecono wprowadzenie ogólnopolskiej strategii ochrony dzieci przed przemocą.
We wnioskach różnych środowisk podkreślano, że potrzebne są działania oparte na wiedzy,
empatii, dobrej diagnozie i skoordynowanym zarządzaniu. Uznawano, że obok zagrożeń,
na jakie narażone są dzieci i przed którymi należy je chronić, należy skoncentrować uwagę
na szukaniu takich form wspierania i ochrony dzieci oraz reagowania na przemoc, które nie tylko
będą zabezpieczały je przed dalszą przemocą, lecz także stworzą warunki do świadomego ich
udziału w budowaniu bezpiecznych środowisk, czyli wyrzeczenia się wszelkiej przemocy wobec
słabszych. Strategia, jaka wyłaniała się z dyskusji, zmierzała do usystematyzowania działań
na rzecz dzieci, rozproszonych w licznych aktach prawnych, w spójny program działań
realizowanych wszędzie tam, gdzie przebywają dzieci, gdzie się uczą, doskonalą swoje
umiejętności artystyczne i sportowe, gdzie otrzymują pomoc w rozwoju duchowym i religijnym.
Ustawa nakazująca wprowadzanie odpowiednich procedur zrodzona z odruchu solidarności
ponad wszystkimi podziałami została bezzwłocznie przyjęta przez Kościół. Odpowiedź pasterzy,
osób duchownych i kompetentnych świeckich od wielu lat zaangażowanych w ochronę dzieci
oraz osób bezbronnych przed przemocą sprawiła, że Kościół jako jedna z pierwszych instytucji
postanowił przyjąć i wdrożyć w swoich placówkach standardy ochrony dzieci i osób bezbronnych
przed przemocą. To zaangażowanie nie jest przypadkowe. Przez nie Kościół realizuje misję
powierzoną mu przez Pana, aby nie zginęło żadne z tych najmniejszych. W oparciu o tę
ewangeliczną misję uznaje, że dobro dziecka jest najważniejsze. Ludzie Kościoła przyjmują nie
tylko ustawową, lecz przede wszystkim moralną odpowiedzialność za ochronę i promowanie dobra
wszystkich dzieci oraz zobowiązują się dołożyć wszelkich starań, aby zapewnić bezpieczne i
przyjazne środowisko, w którym dzieci są szanowane i doceniane. Niedopuszczalne jest bowiem
stosowanie przez kogokolwiek wobec dziecka przemocy w jakiejkolwiek formie. Wszyscy
jesteśmy więc zobowiązani do uczenia się rozpoznawania tych, którzy potrzebują pomocy i
wsparcia oraz bezzwłocznego podejmowania działań w przypadku podejrzeń lub ujawnienia
okoliczności, które mogą wskazywać, że dziecku zagraża lub dzieje się krzywda. Kościół działa
sprawnie i zgodnie z procedurami, aby zapewnić dzieciom skuteczną pomoc i wsparcie na jak
najwcześniejszym etapie, przestrzegając praw dziecka wynikających z Konwencji o Prawach
Dziecka.
5
Specyfika środowiska parafialnego
Parafia, jako podstawowa komórka instytucjonalna Kościoła, wyróżnia się specyficznymi
obszarami działania. Odprawiane są w niej liczne nabożeństwa i uroczystości oraz sprawowane są
sakramenty (Eucharystii, chrztu, I Komunii Świętej, bierzmowania, małżeństwa oraz pokuty
i pojednania). W parafii żegnamy też naszych zmarłych. Odwiedziny chorych oraz wizyty
duszpasterskie dają okazję do wglądu m.in. w sytuację rodzinną, materialną parafian, również
w kontekście zauważenia krzywdy i przemocy, a co za tym idzie dają możliwość podjęcia
odpowiednich kroków zapobiegawczych lub interwencji. W parafii funkcjonują różne grupy
duszpasterskie m. in. odbywają się zbiórki ministrantów, lektorów, próby scholi, wyjazdy
parafialne z księdzem, np. pielgrzymki, półkolonie, wycieczki. Prowadzona jest kawiarenka
parafialna. Funkcjonują kancelaria parafialna oraz media parafialne (strona www, gazetka, profil
w mediach społecznościowych). Istnieje rada parafialna, a parafia dysponuje i zarządza własnymi
finansami. Praktykowany jest też jasny podział hierarchiczny: proboszcz, wikariusze. Proboszcz
zazwyczaj towarzyszy parafianom przez wiele lat ich rozwoju religijnego. Bywa, że parafianie
uczestniczą w uroczystościach związanych z życiem osobistym duszpasterzy np. prymicje,
rocznice, urodziny. Księża zapraszani są również przez parafian na uroczystości rodzinne.
W funkcjonowanie parafii angażują się osoby świeckie np. zakrystianin, kościelny, konserwator,
gospodyni, grabarz. Czasem też parafia użycza lub udostępniania pomieszczenia parafialne innym
podmiotom zewnętrznym.
To w parafii głównie toczy się życie sakramentalne wiernych, a życie rodzinne wokół
celebracji roku liturgicznego. Rodzice w zaufaniu przyprowadzają swoje dzieci do parafii
i oczekują, że będą tam one bezpieczne. Parafianie są osobami w różnym wieku, w różnej sytuacji
rodzinnej, zawodowej, a duszpasterze oraz osoby posługujące na rzecz parafii mają nierzadko
wgląd w ich potrzeby oraz możliwość zaradzenia im. Z tego powodu standardy ochrony w
obszarze parafialnym poszerzone zostały o ochronę osób dorosłych i nie dotyczy to wyłącznie
osób zależnych, bezbronnych, lecz wszystkich. Mają one za zadanie chronić przed wszelkiego
rodzaju nadużyciami, przed krzywdą, przemocą, w tym przed wykorzystaniem seksualnym.
Działają w obie strony – chronią zarówno parafian, jak i osoby duchowne i osoby posługujące
w parafii.
Ten szeroki zakres działalności oraz wielość osób zaangażowanych w życie parafialne,
mogących mieć dostęp do dzieci i młodzieży oraz posiadających wgląd w prywatne życie parafian,
zobowiązuje nas do szczegółowego opracowania zasad ochronnych. Sama dynamika życia
parafialnego zawiera w sobie specyficzne czynniki chroniące przed przemocą, takie jak: poczucie
sacrum, permanentna formacja, społeczne zaufanie, poczucie przynależności i wzajemnej
6
odpowiedzialności, relacje oparte na zasadach ewangelicznych, wspólnotowość, w tym
przynależność młodzieży do pozytywnej grupy rówieśniczej oraz publiczność działań (większość
aktywności dzieje się na oczach innych, w tym rodziców). Dodatkowo, przy okazji np. nagłych
wezwań do chorych lub podczas wizyt duszpasterskich, istnieje możliwość dostrzeżenia
specyficznych potrzeb parafian lub deficytów w tym przemocy w obszarze rodzinnym i podjęcia
odpowiedniej interwencji. Księża posługujący w parafii są często tymi osobami, do których
zwracają się o pomoc osoby doświadczające jakiejkolwiek krzywdy, szukające wsparcia
i zrozumienia.
Jednakże w specyficznej dynamice życia parafialnego obecne są również czynniki
zagrażające, ułatwiające zaistnienie przemocy. Będą nimi np. społeczne zaufanie i autorytet, jakim
cieszą się księża, w tym klerykalizm, a także atmosfera zależności i posłuszeństwa oraz brak
nadzoru z zewnątrz. Wiedza duszpasterzy o życiu parafian, znajomość ich tajemnic, warunków
materialnych, problemów i potrzeb oraz fizyczna obecność w ich przestrzeni prywatnej daje
możliwość manipulacji i wykorzystania, stanowi poważny czynnik zagrożenia. Niebezpieczne jest
też nawiązywanie przez księży specyficznych relacji, polegających na wyróżnianiu wybranych
parafian. Niedojrzałość księży czy zaangażowanych współpracowników zawsze będzie
zagrożeniem. Klerykalizm oraz brak wiedzy i kompetencji spowiedników zawsze będą sprzyjały
wystąpieniu nadużyć duchowych. Z wyżej wymienionych powodów zredagowane zostały poniższe
standardy ochrony.
7
Objaśnienie terminów
1. Osoby, ich role i funkcje w Kościele
ksiądz – duchowny chrześcijański posiadający święcenia kapłańskie.
kapłan – osoba, która spełnia w imieniu wspólnoty religijnej funkcje kultowe i rytualne.
duchowieństwo, kler – biskupi, księża i diakoni.
osoba świecka – członek Kościoła katolickiego i personel Kościoła inny niż biskupi, księża,
diakoni i osoby zakonne.
biskup – biskup lub arcybiskup diecezjalny, ordynariusz ordynariatu i prałat Prałatury Personalnej
Kościoła łacińskiego oraz hierarcha Kościołów wschodnich.
proboszcz – mianowany przez biskupa duszpasterz i zarządca parafii.
personel kościelny – duchowny, inna osoba zatrudniona przez Kościół na podstawie umowy,
podwykonawstwa, dobrowolnie lub nieodpłatnie.
szafarz nadzwyczajny Komunii Świętej – osoba wyznaczona do udzielania Komunii Świętej,
gdy zabraknie odpowiedniej liczby szafarzy zwyczajnych.
wolontariusz – osoba, która na rzecz innych osób lub danej grupy społecznej, dobrowolnie
i bezpłatnie świadczy pracę wykraczającą poza związki rodzinno-koleżeńsko-przyjacielskie.
Określenie „bezpłatna” nie oznacza „bezinteresowna”, lecz „bez wynagrodzenia materialnego”.
organizator wyjazdu – osoba/podmiot uprawniony do organizacji wyjazdu dzieci – parafie,
wspólnoty religijne, szkoły i placówki, przedsiębiorcy podlegający ustawie o usługach
turystycznych, osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki nieposiadające osobowości prawnej.
2. Organizacja posługi Kościoła
diecezja – diecezja, archidiecezja, ordynariat lub prałatura personalna Kościoła łacińskiego
i eparchia Kościoła wschodniego.
parafia – określona wspólnota wiernych, utworzona na sposób stały w Kościele partykularnym,
nad którą pasterską pieczę, pod władzą biskupa diecezjalnego, powierza się proboszczowi jako
jej własnemu pasterzowi.
duszpasterstwo, w tym duszpasterstwo parafialne – sytuacja, w której jedna osoba jest
odpowiedzialna za dobro drugiej lub za wspólnotę wyznaniową. Obejmuje celebrowanie liturgii,
zapewnienie porad i wsparcia duchowego, edukację, poradnictwo, opiekę medyczną i pomoc
w potrzebie. Wszelka praca polegająca na nadzorze lub wychowaniu dzieci jest dziełem
duszpasterskim.
8
duszpasterstwo pozaparafialne – duszpasterstwa, wspólnoty, grupy gromadzące młodych
ludzi (młodzież licealna, studenci, młodzi dorośli), w tym wolontariaty, wakacyjne spotkania
młodych (organizowane przez zakony, zgromadzenia zakonne, wspólnoty), festiwale
młodzieżowe, rekolekcje wyjazdowe, wspólnoty różnych stanów, pielgrzymki piesze,
pielgrzymki autokarowe, środowiska harcerskie. To dzieła, które mogą działać przy parafiach,
ale mają struktury pozaparafialne.
klerykalizm – postawa wobec duchowieństwa/osoby zakonnej charakteryzująca się nadmiernym
szacunkiem i przekonaniem o ich wyższości moralnej. Papież Franciszek powiedział, że ma to
miejsce, gdy „duchowni czują się lepsi, [i kiedy] są daleko od ludu”. Może być „wspierany przez
samych księży lub przez osoby świeckie”.
3. Dzieci i osoby bezbronne
dziecko – osoba poniżej 18. roku życia.
małoletni – w rozumieniu polskiego prawa cywilnego osoba, która nie ukończyła 18 lat lub nie
zawarła małżeństwa.
nieletni – w rozumieniu prawa karnego osoba, która w momencie popełnienia czynu
zabronionego nie ukończyła 17. roku życia.
wiek bezwzględnej ochrony – wiek niższy niż wiek zgody. Czynność seksualna z osobą
w wieku ochronnym jest czynem zabronionym (wykorzystaniem seksualnym), a osoba
dopuszczająca się jej i lub doprowadzająca do niej podlega odpowiedzialności karnej. W Polsce
obecnie wynosi 15 lat.
dziecko wykorzystane seksualnie – każde dziecko w wieku bezwzględnej ochrony, jeśli osoba
dojrzała seksualnie, czy to przez świadome działanie, czy też przez zaniedbywanie swoich
społecznych obowiązków lub obowiązków wynikających ze specyficznej odpowiedzialności
za dziecko, dopuszcza się zaangażowania dziecka w jakąkolwiek aktywność natury seksualnej,
której intencją jest zaspokojenie osoby dorosłej (Standing Committee on Sexually Abused
Children).
opiekun – osoba sprawująca pieczę nad dzieckiem, uprawniona do reprezentacji dziecka
oraz posiadająca władzę prawną do dbania o interesy osobiste i majątkowe innej osoby (rodzic,
rodzic zastępczy lub osoba uprawniona przez rodzica).
zgoda opiekuna – zgoda rodziców albo zgoda opiekuna, rodzica zastępczego lub opiekuna
tymczasowego. Jednak w przypadku braku porozumienia między rodzicami dziecka należy
poinformować rodziców o konieczności rozstrzygnięcia sprawy przez sąd rodzinny (orzeczenie
9
sądu opiekuńczego zastępuje zgodę rodziców).
osoba dorosła bezbronna zgodnie z art. 1 ust. 2 b) Vos Estis Lux Mundi – każda osoba
znajdująca się w stanie niepełnosprawności, upośledzeniu fizycznym lub psychicznym
albo pozbawiona wolności osobistej, która w rzeczywistości, nawet sporadycznie, ogranicza ich
zdolność zrozumienia, chęci lub przeciwstawienia się przestępstwu w inny sposób.
4. Różne formy przemocy
uwikłanie – każda relacja, w której ktoś doświadcza strachu, lęku, poczucia winy, poczucia
krzywdy, frustracji, poniżenia, zniewolenia, zależności, dominacji, niemożności bycia sobą,
nieszczerości, braku autentyczności, przemocy emocjonalnej, fizycznej, seksualnej
czy ekonomicznej.
nadużycie – postępowanie lub czyn niezgodny z przyjętymi normami postępowania,
a nadużywać oznacza użyć ponad miarę oraz wykorzystać coś w niewłaściwy sposób
lub w nadmiernym stopniu (SJP).
nadużycie władzy – nadużycie stanowiska, funkcji lub obowiązku w celu wykorzystania innej
osoby. Może przybierać różne formy i obejmować sytuacje, w których dana osoba ma władzę
nad inną osobą na mocy swojego związku (np. pracodawca i pracownik, nauczyciel i uczeń, trener
i sportowiec, rodzic lub opiekun i dziecko, duchowny/osoba zakonna i parafianin) i wykorzystuje
tę władzę na swoją korzyść.
przemoc duchowa – odwoływanie się do przekonań religijnych i wiary osoby w celu
wyrządzenia jej szkody. Może mieć negatywny wpływ na duchowość osoby poszkodowanej,
zwłaszcza gdy dopuszcza się jej osoba posiadająca duchowy autorytet i zaufanie w Kościele.
przemoc domowa – jednorazowe lub powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie
naruszające prawa lub dobra osobiste osób, w szczególności narażające na niebezpieczeństwo
utraty życia lub zdrowia, naruszające godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym wolność
seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące
cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą (art. 2 Ustawy o przeciwdziałaniu
przemocy w rodzinie).
zaniedbanie (wobec osoby dorosłej) – niezapewnienie przez opiekuna środków niezbędnych
do życia osobie, którą się opiekuje.
przemoc wobec osób starszych – pojedyncze lub powtarzające się działanie lub brak
odpowiedniego działania, mające miejsce w jakimkolwiek związku, w którym oczekuje się
zaufania, które powoduje krzywdę lub cierpienie starszej osoby.
10
przemoc emocjonalna (dorośli) – powszechna forma przemocy mająca miejsce w bliskich
związkach. Przemoc emocjonalna jest definiowana jako molestowanie, które ma miejsce,
gdy dana osoba jest poddawana zachowaniom lub działaniom mającym na celu jej kontrolowanie,
z zamiarem wyrządzenia jej krzywdy emocjonalnej lub strachu, poprzez manipulację, izolację
lub zastraszanie.
seksizm – uprzedzenie lub dyskryminacja ze względu na płeć.
seksualizacja – proces, w wyniku którego wartościowanie drugiej osoby oraz siebie samego/siebie
samej dokonywane jest przez pryzmat atrakcyjności seksualnej, uprzedmiotowienie osoby pod
względem seksualnym lub narzucanie seksualności w niewłaściwy sposób (wg Amerykańskiego
Towarzystwa Psychologicznego).
cyberprzemoc – wszelka przemoc z użyciem technologii informacyjnych i komunikacyjnych –
komunikatorów, czatów, stron internetowych, mediów społecznościowych, blogów, SMS-ów,
MMS-ów. Może mieć formę wulgarnych wiadomości, obraźliwych komentarzy (hejt, trolling),
rozpowszechniania zdjęć ukazujących dziecko w niekorzystnym świetle, zastraszania, śledzenia
(cyberstalking), ujawniania tajemnic (outing) itp.
5. Wsparcie
Niebieska Linia – https://www.niebieskalinia.info/
procedura „Niebieskie Karty” – jest narzędziem, którego głównym celem jest zapewnienie
bezpieczeństwa osobie doznającej przemocy domowej, obejmuje też współpracę przedstawicieli
różnych instytucji i podmiotów, które są zobowiązane do reagowania w przypadku uzyskania
informacji o wystąpieniu przemocy domowej.
6. Przestępstwa motywowane seksualnie
przestępstwo kanoniczne wykorzystywania seksualnego – kanoniczne przestępstwa
wykorzystywania seksualnego popełniane przez duchownych lub osoby konsekrowane, którymi
są: zmuszanie kogoś, za pomocą przemocy, groźby lub nadużycia władzy, do wykonywania
lub poddawania się czynnościom seksualnym; wykonywanie czynności seksualnych z dzieckiem
lub osobą bezbronną; produkcję, wystawianie, posiadanie lub dystrybucję, w tym drogą
elektroniczną, pornografii z udziałem dzieci, a także werbowanie lub nakłanianie dziecka
lub osoby bezbronnej do udziału w tworzeniu pornografii popełnione przez duchownych
lub osoby zakonne, o których mowa w artykule 1 §1 a) Vos Estis Lux Mundi.
przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności (art. 197-205 k.k.) – zgwałcenie
(art. 197), wykorzystanie seksualne osoby bezradnej lub niepoczytalnej (art. 198), seksualne
11
wykorzystanie zależności (art. 199), seksualne wykorzystanie dziecka (art. 200), uwodzenie
dziecka poniżej lat 15 z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego lub sieci
telekomunikacyjnej (art. 200a), propagowanie pedofilii (art. 200b), kazirodztwo (art. 201),
pornografia (art. 202), zmuszanie do prostytucji (art. 203), czerpanie zysku z cudzego nierządu
(art. 204).
Rejestr Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym – rejestr obywateli polskich,
którzy dopuścili się przestępstwa z pobudek seksualnych. Składa się z Rejestru publicznego
i Rejestru z dostępem ograniczonym. (https://arch-bip.ms.gov.pl/pl/ rejestry-i-ewidencje/rejestr-
sprawcow-przestepstw-na-tle-seksualnym/)
7. Osoby dramatu
osoba pokrzywdzona – osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio
naruszone lub zagrożone przez przestępstwo (art. 49 §1 k.p.k.).
osoby pokrzywdzone przemocą w rodzinie – osoby najbliższe, inne osoby pozostające
w stałym lub przemijającym stosunku zależności od osoby stosującej przemoc (art. 115 §11
Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie).
skarżący – każda osoba składająca skargę, która może zawierać zarzut, podejrzenie, obawę
lub zgłoszenie naruszenia prawa.
pozwany – osoba, na którą złożono skargę.
oskarżony – osoba, której postawiono zarzuty karne.
przestępca seksualny – osoba, która przyznała się do wykorzystania seksualnego lub której
odpowiedzialność za wykorzystanie została orzeczona przez właściwy sąd i/lub procedurę
kościelną.
8. Zespół ds. Prewencji i jego praca
osoba odpowiedzialna za standardy ochrony dzieci i osób bezbronnych – osoba wyznaczona
przez przełożonego danego dzieła duszpasterskiego, sprawująca nadzór nad prawidłowym
stosowaniem standardów ochrony małoletnich i osób bezbronnych.
osoba zaufania – osoba wyznaczona przez przełożonego danego dzieła duszpasterskiego,
ciesząca się zaufaniem i odpowiednio przygotowana, odpowiedzialna za przyjmowanie zgłoszeń
o zdarzeniach dotyczących przemocy.
osoba odpowiedzialna za interwencję – zarządca placówki (proboszcz) odpowiedzialny
za podejmowanie interwencji w przypadku zaistnienia przemocy.
12
kompetencje miękkie – umiejętności psychospołeczne, np. komunikatywność, asertywność.
konflikt interesów – sytuacja (postrzegana lub rzeczywista), w której powstaje konflikt pomiędzy
obowiązkami służbowymi danej osoby a jej prywatnymi interesami, który może mieć wpływ
na wykonywanie tych obowiązków. Taki konflikt zazwyczaj wiąże się z przeciwstawnymi
zasadami lub niezgodnymi życzeniami lub potrzebami i może wystąpić, gdy osoba pełni wiele
ról.
lojalność środowiskowa – silna lojalność wobec danego środowiska, grupy ludzi, wspólnoty,
instytucji, przełożonego itp., która może przyjmować formy pozytywne, np. dochowanie
tajemnicy, lub negatywne, np. niereagowanie bądź zaprzeczanie przemocy.
dane osobowe – wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej
do zidentyfikowania żyjącej osoby fizycznej, a także poszczególne informacje,
które w połączeniu ze sobą mogą prowadzić do zidentyfikowania tożsamości danej osoby.
Przykładowe dane osobowe: imię i nazwisko, adres zamieszkania, adres e-mail z imieniem
i nazwiskiem, numer dowodu tożsamości, dane o lokalizacji, adres IP.
wniosek o wgląd w sytuację rodziny – pismo może zostać złożone przez każdą osobę fizyczną
i prawną, która chce, aby sąd zbadał aktualną sytuację rodzinną. Wniosek nie podlega żadnej
opłacie sądowej, może być złożony w każdej chwili i w przypadku jego odrzucenia przez sąd
nie rodzi żadnych negatywnych konsekwencji wobec wnioskodawcy.
9. Formy przemocy wobec małoletnich i osób bezbronnych
przemoc – wszelkie formy złego traktowania fizycznego i/lub emocjonalnego, wykorzystywania
seksualnego, zaniedbania lub niedbałego traktowania, wyzysku komercyjnego lub innego,
skutkujące rzeczywistą lub potencjalną szkodą dla zdrowia, przetrwania, rozwoju lub godności
dziecka w kontekście relacji odpowiedzialności, zaufania lub siły. Dzieli się powszechnie na pięć
podtypów: przemoc fizyczna, znęcanie się emocjonalne/psychiczne, zaniedbanie, narażenie na
przemoc w rodzinie, wykorzystywanie seksualne. W kontekście Kościoła katolickiego ważne jest
także uznanie przemocy duchowej za dodatkowy podtyp przemocy.
• przemoc fizyczna to przemoc, w wyniku której dziecko doznaje fizycznej krzywdy lub jest
nią potencjalnie zagrożone. Krzywda ta następuje w wyniku działania bądź zaniechania
działania ze strony rodzica lub innej osoby odpowiedzialnej za dziecko, lub której dziecko
ufa, bądź która ma nad nim władzę. Przemoc fizyczna wobec dziecka może być czynnością
powtarzalną lub jednorazową.
• przemoc psychiczna i emocjonalna to przewlekła, niefizyczna, szkodliwa interakcja wobec
dziecka, obejmująca zarówno działania, jak i zaniechania. Zaliczamy do niej
13
m.in. niedostępność emocjonalną, zaniedbywanie emocjonalne, relację z dzieckiem opartą
na wrogości, obwinianiu, oczernianiu, odrzucaniu, nieodpowiednie rozwojowo
lub niekonsekwentne interakcje z dzieckiem, niedostrzeganie lub nieuznawanie
indywidualności dziecka i jego granic psychicznych.
• zaniedbywanie to chroniczne lub incydentalne niezaspokajanie jego podstawowych potrzeb
fizycznych/psychicznych i/lub nierespektowanie jego podstawowych praw, powodujące
zaburzenia jego zdrowia i/lub trudności w rozwoju. Do zaniedbywania dochodzi w relacji
dziecka z osobą, która jest zobowiązana do opieki, wychowania, troski i ochrony dziecka.
• narażenie na przemoc w rodzinie – forma psychicznego znęcania się nad dzieckiem,
w której dziecko jest obecne – słyszy lub widzi – gdy inny członek rodziny doświadcza
przemocy fizycznej, psychicznej lub seksualnej albo widzi szkody wyrządzone osobom
lub mieniu w wyniku agresywnego zachowania członka rodziny.
• wykorzystywanie seksualne – wykorzystanie seksualne dziecka to włączanie dziecka w
aktywność seksualną, której nie jest ono w stanie w pełni zrozumieć i udzielić na nią
świadomej zgody i/lub na którą nie jest dojrzałe rozwojowo i nie może zgodzić się w ważny
prawnie sposób i/lub która jest niezgodna z normami prawnymi lub obyczajowymi danego
społeczeństwa. Z wykorzystaniem seksualnym mamy do czynienia, gdy taka aktywność
wystąpi między dzieckiem a dorosłym lub dzieckiem a innym dzieckiem, jeśli te osoby ze
względu na wiek bądź stopień rozwoju pozostają w relacji opieki, zależności, władzy. Celem
takiej aktywności jest zaspokojenie potrzeb innej osoby (World Health Organization).
Obejmuje zachowania z kontaktem fizycznym (w tym penetracyjne) oraz bez kontaktu
fizycznego, może wtedy przybrać formę seksualizacji, robienia zdjęć lub filmów wideo
przedstawiających dzieci o charakterze jednoznacznie seksualnym, zmuszania dzieci do
oglądania czynności seksualnych lub wzięcia w nich udziału lub zmuszania dzieci
do uprawiania seksu lub angażowania się w czynności seksualne z innymi dziećmi
lub dorosłymi. Obejmuje również wyzyskiwanie seksualne dzieci, czyli czerpanie zysku np.
z pornografii z udziałem dzieci lub prostytucji dziecięcej.
• grooming – zachowania, których celem jest przygotowanie dziecka do wykorzystywania
seksualnego. Obejmuje nawiązanie szczególnej relacji z dzieckiem, często również
warunkowanie rodziców i innych dorosłych oraz osłabienie ich czujności, aby myśleli, że
relacja z dzieckiem jest normalna i pozytywna.
• przemoc rówieśnicza (agresja rówieśnicza, bullying) – występuje, gdy osoba doświadcza
różnych form przemocy ze strony rówieśników, bezpośrednio lub z użyciem technologii
komunikacyjnych. Ma miejsce wtedy, gdy działanie ma na celu wyrządzenie komuś
przykrości lub krzywdy (intencjonalność), ma charakter systematyczny (powtarzalność),
14
a ofiara jest słabsza od sprawcy bądź grupy sprawców. Obejmuje przemoc werbalną
(np. przezywanie, dogadywanie, ośmieszanie), relacyjną (np. wykluczenie z grupy,
ignorowanie, nastawianie innych przeciwko osobie), fizyczną (np. pobicie, kopanie,
popychanie, szarpanie), materialną (np. kradzież, niszczenie przedmiotów) oraz elektroniczną
(złośliwy SMS lub e-mail, wpis w mediach społecznościowych, umieszczanie w Internecie
zdjęć lub filmów ośmieszających ofiarę).
15
STANDARD 1 Stworzenie i zachowanie bezpiecznego środowiska w parafii
1. W Rzymskokatolickiej Parafii Matki Bożej Królowej Różańca Świętego w Łaziskach
Górnych został opracowany i wprowadzony w życie wewnętrzny dokument, w którym
zawarta jest polityka ochrony przebywających tam dzieci i osób dorosłych zgodnie
z obowiązującymi standardami wyznaczonymi zarówno przez dokumenty państwowe
(Ustawę o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz innych ustaw z dn. 28 lipca
2023 r. – „Ustawa Kamilka”), jak i wskazania wynikające z wytycznych Kościoła
katolickiego w Polsce.
2. W przygotowaniu wewnętrznego dokumentu uczestniczą zaangażowani świeccy.
3. W parafii działa Zespół ds. Prewencji oraz wyznaczona jest osoba zaufania, a są to:
• Zarządca Parafii Ksiądz Proboszcz Grzegorz Śmieciński – Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
• Osoba zaufania – Agnieszka Pilarska – Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
• Osoba odpowiedzialna za standardy ochrony dzieci i osób bezbronnych – Justyna Tkocz –
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
4. Polityka ochrony dotyczy szczegółowych zasad bezpieczeństwa i sposobów ochrony
przebywających tam dzieci i bezbronnych dorosłych, czyli:
• rekrutacji personelu i osób zaangażowanych duszpastersko w parafii;
• bezpiecznych relacji pomiędzy dorosłymi posługującymi i pomagającymi duszpastersko
w parafii a dziećmi i bezbronnymi dorosłymi;
• bezpiecznych relacji między rówieśnikami;
• bezpiecznego korzystania z Internetu i mediów elektronicznych;
• zasady ochrony wizerunku i danych osobowych;
• sposobu reagowania w parafii na przypadki podejrzenia, że osoba doświadcza przemocy
fizycznej, psychicznej czy seksualnej i zasad prowadzenia rejestru interwencji;
• pomocy osobom pokrzywdzonym.
5. Standardy ochrony są dostępne w parafii i podane do publicznej wiadomości (zamieszczone
są na stronie internetowej, skrót wywieszony jest w gablocie parafialnej oraz w salkach
katechetycznych).
16
STANDARD 2 Weryfikacja, delegowanie i edukacja kapłanów, świeckich
pracujących z małoletnimi i z osobami bezbronnymi w parafii
1. Obowiązki proboszcza:
• Do obowiązków proboszcza należy wdrażanie w życie standardów ochrony przed przemocą.
• Za niezastosowanie się do standardów odpowiedzialność personalnie ponosi proboszcz
parafii, również wobec prawa.
• O każdej osobie zaangażowanej w parafii i mającej kontakt z dziećmi w obszarze związanym
z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad
psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych
zainteresowań przez dzieci lub z opieką nad dziećmi proboszcz uzyskuje dane z Rejestru
Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym.
• Dodatkowo, przed nawiązaniem stosunku pracy lub przed dopuszczeniem osoby
do działalności związanej z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, świadczeniem porad
psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych
zainteresowań przez dzieci lub z opieką nad nimi proboszcz ma obowiązek uzyskania od tej
osoby informacji z Krajowego Rejestru Karnego w zakresie przestępstw określonych w rozdz.
XIX k.k. (przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu) i XXV k.k. (przestępstwa przeciwko
wolności seksualnej i obyczajowości) oraz w zakresie art. 189a k.k. (handel ludźmi), art. 207
k.k. (znęcanie się nad osobą najbliższą lub pozostającą w stosunku zależności)
oraz przestępstw z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.
• Jeśli parafia zatrudnia firmy z zewnątrz lub udostępnia im pomieszczenia, właściciel firmy
musi przedstawić proboszczowi oświadczenie o sprawdzeniu swoich pracowników,
którzy wejdą na teren parafii i będą mieli kontakt z dziećmi, w Rejestrze Sprawców
Przestępstw na Tle Seksualnym.
• Proboszcz parafii powołuje Zespół ds. Prewencji. Wskazane jest, aby były to cieszące się
zaufaniem osoby świeckie, odpowiednio przeszkolone i kompetentne, które będą wiedziały,
jakie działania w danej sytuacji są stosowne i konieczne. Osoby te ściśle współpracują
z proboszczem miejsca, który personalnie ponosi odpowiedzialność za wdrażanie
i przestrzeganie standardów oraz za działania interwencyjne. Współpracują również
z osobami odpowiedzialnymi w diecezji za prewencję, jak również z delegatem ds. ochrony
dzieci i młodzieży. Nie mogą być to osoby uwikłane w lojalność środowiskową lub w konflikt
interesów. Odpowiadają za wprowadzenie standardów oraz uczestniczą w szkoleniach
zgodnie z zasadami wskazanymi przez diecezję, do której parafia należy.
• Proboszcz parafii powołuje osobę zaufania, do której należy przyjmowanie zgłoszeń
dotyczących nierespektowania standardów. Osoba zaufania nie może na własną rękę
17
podejmować działań służących wyjaśnieniu podejrzeń i zarzutów lub weryfikacji zgłaszanych
faktów. Obowiązuje ją zasada poufności. Powinna to być osoba faktycznie budząca zaufanie,
posiadająca kompetencje miękkie, predysponujące ją do kontaktu z osobami
pokrzywdzonymi.
• Osobą odpowiedzialną bezpośrednio za interwencję w przypadku zaistnienia przemocy jest
proboszcz parafii. Powinien czynić to we współpracy z wymienionymi wyżej kompetentnymi
osobami.
• Wszelka działalność dotycząca ochrony oraz interwencji i pomocy musi być dokumentowana.
Wpisów w rejestrze zdarzeń dokonują osoby bezpośrednio zaangażowane w daną aktywność,
za bezpieczne przechowywanie notatek odpowiedzialny jest proboszcz. Rejestr prowadzi się
zgodnie z zasadami ochrony danych wrażliwych.
2. Obowiązki duszpasterzy:
Duszpasterze dzieci powinni:
• czuwać nad własną dojrzałością emocjonalną, psychiczną, duchową;
• starać się o dobór żywo wierzących, rzetelnych, zweryfikowanych i odpowiednio
przeszkolonych osób do pełnienia funkcji animatorów i wychowawców;
• wspierać dzieci w ich rozwoju ku dojrzałości;
• dbać o respektowanie zasad kultury (wobec dzieci i między nimi);
• czuwać nad równym traktowaniem wszystkich dzieci, z uwzględnieniem ich szczególnych
potrzeb i osobistych uwarunkowań;
• dbać o przestrzeganie prawa do nienaruszalności cielesnej i prywatności;
• organizować działania duszpasterskie w miejscach bezpiecznych;
• utrzymywać możliwie żywy i transparentny kontakt z rodzicami dzieci;
• dbać o przestrzeganie zasad prywatności i ochrony wizerunku oraz danych osobowych dzieci.
18
STANDARD 3 Sposób reagowania na oskarżenia lub niewłaściwe zachowania
1. W przypadkach przemocy fizycznej bądź seksualnej, gdy sprawcą jest osoba dorosła
lub dziecko, należy zgłosić ten fakt zgodnie z prawem do organów ścigania oraz do delegata
ds. Ochrony Dzieci i Młodzieży księdza Łukasza Noconia – Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. /
kom.: +48 519 318 959.
2. Gdy sprawa dotyczy niewłaściwego zachowania osób świeckich posługujących w parafii,
sprawę należy zbadać i podjąć adekwatne kroki w zależności od tego, czego dotyczyło
to zachowanie. Każdorazowo należy podjąć z tą osobą rozmowę i jeśli zajdzie taka potrzeba,
to okresowo lub stale wycofać ją z pracy duszpasterskiej.
3. Jeśli niewłaściwe zachowanie dotyczy dziecka, należy o tym zawiadomić jego rodziców
i wraz z nimi podjąć odpowiednie działania.
4. Jeśli sprawa dotyczy niewłaściwych zachowań dzieci wobec siebie nawzajem, należy
niezwłocznie zawiadomić rodziców dzieci i wraz z nimi podjąć odpowiednie działania.
5. Osoba odpowiedzialna za przyjmowanie zgłoszeń współpracuje z proboszczem i delegatem
diecezjalnym.
6. Każda informacja o niewłaściwym zachowaniu powinna być traktowana poważnie, gdyż jest
działaniem prewencyjnym.
7. Jeśli jakakolwiek osoba dorosła zaangażowana w pracę duszpasterską w parafii dowie się
od dziecka, że doświadcza ono przemocy, automatycznie ma obowiązek zastosowania się
do art. 304 k.p.k. mówiącego o tym, że każdy, kto dowie się o popełnieniu przestępstwa
ściganego z urzędu, ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub policję.
19
STANDARD 4 Zapewnienie opieki i wsparcia osobom skrzywdzonym
1. Każda osoba, która mówi o doświadczanej przez siebie krzywdzie, winna zostać przyjęta
z szacunkiem i uważnie wysłuchana.
2. Osoba skrzywdzona powinna otrzymać informację o możliwych formach pomocy, z której
może skorzystać na terenie parafii lub poza nią.
3. W sytuacji, gdy osoba wskazana jako sprawca jest kapłanem lub inną osobą zaangażowaną
w parafii, należy jak najszybciej zapewnić bezpieczeństwo osobie skrzywdzonej. Następnie
należy jej udzielić pomocy, jakiej potrzebuje. Osoby poszkodowane nie powinny być
obarczane kosztami udzielanej im pomocy.
4. Troska duszpasterska wobec osoby skrzywdzonej i jej bliskich polega przede wszystkim
na życzliwym wysłuchaniu i pomocy w odbudowaniu jej więzi z Bogiem i zaufania
do Kościoła. Organizowana jest w porozumieniu z delegatem ds. Ochrony Dzieci
i Młodzieży księdzem Łukaszem Noconiem.
5. Jeśli osoba skrzywdzona należała do jakiejś grupy parafialnej, również inni uczestnicy tej
grupy powinni otrzymać pomoc duszpasterską i ewentualnie psychologiczną.
6. Jeśli osobą skrzywdzoną jest dziecko, pomoc powinna otrzymać również jego rodzina.
7. Parafianie powinni być we właściwy sposób poinformowani o tym, co się wydarzyło
oraz otrzymać stosowną pomoc. Należy przy tym zachować zasadę ochrony dobrego imienia
osoby skrzywdzonej.
8. Jeśli zgłoszenie dotyczy przestępstwa określonego w prawie karnym i/lub kanonicznym,
osoba przyjmująca zgłoszenie postępuje zgodnie z procedurami zawartymi w Wytycznych
Konferencji Episkopatu Polski.
9. Jeśli zgłoszenie dotyczy innej krzywdy czy niewłaściwego zachowania, osoba zgłaszająca
otrzymuje informację o podjętych w sprawie krokach.
10. Wszelkie działania i uzyskane informacje objęte są zasadą poufności, ale osoby
skrzywdzonej nie wolno zobowiązywać do zachowania tajemnicy.
20
STANDARD 5 Sposób postępowania z oskarżonymi o wykorzystanie seksualne
i przemoc
• Do parafii mogą należeć osoby, które są oskarżone o różne przestępstwa bądź mają wyrok
w zawieszeniu, lub też wróciły do środowiska po odbytym wyroku. Nie powinny one
pracować z dziećmi, natomiast powinny zostać objęte pomocą duszpasterską.
• W sytuacji, gdy oskarżonym jest dziecko, należy współpracować z jego rodzicami
lub opiekunami prawnymi w takim zakresie, w jakim jest to możliwe i potrzebne. Ich również
dobrze jest otoczyć opieką duszpasterską.
• W sytuacji, gdy osobą oskarżoną jest kapłan należy zastosować się do wskazań uzyskanych
od biskupa miejsca lub przełożonych. Wobec takiej osoby powzięte zostają kroki
przewidziane przez Wytyczne Konferencji Episkopatu Polski.
• Gdy osobą oskarżoną jest świecki podejmujący posługę w parafii, należy odsunąć taką osobę
od podejmowanej posługi na czas wyjaśnienia sprawy lub do czasu decyzji prokuratury
oraz objąć ją opieką duszpasterską.
• W procesie wyjaśniania sprawy oraz w podawaniu informacji należy również zadbać
o zachowanie ochrony dobrego imienia domniemanego sprawcy.
• W przypadku zaistnienia fałszywego oskarżenia, jeśli zarzuty nie zostaną potwierdzone,
a oskarżenie znane było osobom postronnym, należy przekazać im informację o niewinności
oskarżonego w formie komunikatu biskupa miejsca lub delegata.
21
STANDARD 6 Zasady chroniące w obszarze parafialnym
1. Zasady chroniące dotyczące dzieci (granice zachowań)
Dzieckiem jest osoba, która nie ukończyła 18. roku życia. Dziecko, rozwijając się, konstytuuje siebie
jako osobę. Potrzebuje do tego opieki, troski, serdeczności, kształcenia i wychowania. Dzieje się
to w rodzinie, ale również poprzez relacje z autorytetami oraz wartościami przekazywanymi
w środowisku rówieśniczym i wychowawczym. Wszelkie oddziaływanie wychowawcze zawsze
musi się dokonywać z poszanowaniem woli rodziców bądź prawnych opiekunów.
Wprawdzie niemożliwe jest stworzenie wyczerpującej listy zachowań niepożądanych, ani też
wskazanie precyzyjnych granic wszystkich zachowań, należy jednak kierować się poniższymi
wskazówkami oraz roztropnością i wrażliwością ewangeliczną.
Zasady te dotyczą nie tylko relacji dorosły – dziecko, ale również relacji pomiędzy dziećmi.
Zasady chroniące w kontakcie bezpośrednim:
• Wszystkie spotkania z dziećmi na terenie parafii powinny być organizowane w miejscach
oficjalnych, ogólnodostępnych i do tego przygotowanych.
• Nie można przebywać z dzieckiem sam na sam w warunkach odizolowanych. Jeżeli dobro
dziecka wymaga indywidualnego spotkania, nie może się ono odbywać w sekrecie (zalecane
powiadomienie rodziców lub przełożonego) i w warunkach odizolowanych. Osoba
przeprowadzająca spotkanie powinna zatroszczyć się o transparentność (np. przeszklone
lub uchylone drzwi pomieszczenia, które nie mogą być zamknięte na klucz, obecność innych
osób w bezpośrednim pobliżu, powiadomienie innych osób o spotkaniu). Indywidualnych
spotkań z dziećmi nie wolno w nieroztropny sposób mnożyć ani przedłużać. Spotkania takie
nie powinny odbywać się w późnych godzinach wieczornych (po godz. 22.00).
• Dzieci nie mogą przebywać w parafialnych pomieszczeniach mieszkalnych bez opieki rodzica
lub opiekuna prawnego. Nie powinny też towarzyszyć duszpasterzom w miejscach
lub w sprawach niezwiązanych ze sprawowaniem posługi lub formacją.
• Dzieci powinny zawsze pozostawać pod opieką osoby dorosłej. Podczas pełnienia funkcji
wychowawczych opiekunowie nie mogą pozostawać pod wpływem alkoholu lub substancji
psychoaktywnych ani przyjmować ich w obecności dzieci.
• Dzieci na terenie parafii nie mogą przebywać pod wyłączną opieką innego dziecka, chyba
że inaczej stanowią regulaminy religijnych ruchów duszpasterstwa poza parafialnego,
np. Ruchu Światło-Życie, w tym wypadku stosuje się standardy opracowane przez te grupy.
Osoby te powinny być odpowiednio uformowane, przygotowane i pełnić posługę pod okiem
dorosłych.
22
• Jeśli spotkania formacyjne, np. przygotowanie do bierzmowania, odbywają się w domach
wybranych rodzin, również muszą być przeprowadzane w grupie, nigdy indywidualnie.
• Zakazuje się przewożenia dzieci prywatnymi samochodami, zwłaszcza w pojedynkę,
bez wiedzy i wyraźnej zgody rodziców lub opiekunów prawnych.
• Niestosowne jest skracanie dystansu przez przechodzenie na „ty” osoby dorosłej z dzieckiem.
• W prywatne życie dziecka wolno ingerować tylko w takim wymiarze, w jakim wymaga tego
konkretny problem.
• W przypadku konieczności podjęcia rozmów na temat seksualności należy wykazać się
delikatnością i roztropnie rozeznać, czy takiej rozmowy nie powinien przeprowadzić
specjalista.
• W obecności dzieci nie wolno wypowiadać treści i żartów o podtekście seksualnym.
Zabronione jest prezentowanie dzieciom treści obscenicznych, erotycznych, pornograficznych
lub mających podtekst seksualny, zawierających sceny brutalnej przemocy
bądź nieodpowiednich do wieku i wrażliwości odbiorców w jakikolwiek sposób i za pomocą
jakiegokolwiek urządzenia.
• Niedozwolone jest stosowanie przemocy fizycznej oraz psychicznej, takiej jak: poniżanie,
upokarzanie, ośmieszanie, dokuczanie, szykanowane, znęcanie się itp., zarówno
w bezpośrednich kontaktach, jak i za pośrednictwem mediów społecznościowych.
• Niedopuszczalne są wszelkiego rodzaju nadużycia duchowe (w obszarze spowiedzi,
poradnictwa itp.).
• Każdy przypadek przemocy fizycznej, psychicznej (emocjonalnej) czy seksualnej pomiędzy
dziećmi wymaga natychmiastowej reakcji ze strony opiekunów.
• Nie wolno dotykać dzieci wbrew ich woli ani w sposób nieadekwatny do relacji
duszpasterskich lub wychowawczych.
Zachowania niedozwolone:
• wszelkie formy okazywania niechcianej czułości;
• dotykanie piersi, pośladków, genitaliów i ich okolic (choćby przez bieliznę lub odzież);
• pocałunki;
• mocne i zamykające uściski, uniemożliwiające przerwanie kontaktu;
• klepanie po pośladkach, udach, kolanach, głowie;
• łaskotanie lub mocowanie się w dużej bliskości cielesnej;
• masaże;
• sadzanie na kolanach;
• kładzenie się lub spanie obok;
23
• ocieranie się;
• seksualizacja i seksizm;
• różne formy poniżania oraz mobbing;
• używanie wulgaryzmów;
• fotografowanie i upublicznianie zdjęć z udziałem dzieci bez zgody rodziców lub opiekunów
prawnych (z wyjątkiem zdjęć dużych grup w miejscach publicznych w związku
z informowaniem o wydarzeniach);
• częstowanie dzieci tytoniem, alkoholem i innymi substancjami psychoaktywnymi.
Zachęca się do pełnej transparentności w organizowaniu spotkań z dziećmi. Na początku roku
formacyjnego w parafii należy:
1. zapoznać rodziców lub opiekunów prawnych dzieci z harmonogramem prowadzonych
spotkań;
2. zadbać o wyrażenie przez nich zgody w formie pisemnej na udział w spotkaniach;
3. ustalić zasady odbioru dzieci;
4. ustalić zasady komunikacji elektronicznej z dziećmi;
Zasady ochrony dotyczące wyjazdów:
• wszystkie formy zorganizowanego czasu, a w sposób szczególny wypoczynku dzieci,
powinny być realizowane zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa;
• na wyjazdy grupowe należy uzyskać pisemną zgodę rodziców lub opiekunów prawnych,
po uprzednim zapoznaniu ich z ramowym planem działania i zasadami jego organizacji
(regulaminem). Podczas wyjazdu rodzice lub opiekunowie prawni mają prawo do kontaktu
ze swoim dzieckiem oraz z jego opiekunem;
• podczas wyjazdów parafialnych opiekunowie nie powinni nocować w tym samym
pomieszczeniu co podopieczni. W sytuacji szczególnej, wymagającej od opiekuna pozostania
w nocy w pomieszczeniu z wychowankiem, powinien on o tym fakcie zawiadomić inną osobę
dorosłą, kierownika wyjazdu oraz, jeśli to możliwe, rodzica lub opiekuna prawnego
wychowanka. Jeśli wyjazd przewiduje noclegi zbiorowe, organizator zawiera informację na
ten temat w regulaminie. Szczególnie zadbać należy o ochronę dzieci w toaletach, łazienkach,
przebieralniach czy szatniach.
2. Zasady chroniące dotyczące wszystkich
• Sakrament pokuty i pojednania, a także spotkania związane z towarzyszeniem duchowym
powinny odbywać się w miejscach do tego wyznaczonych (konfesjonał lub miejsce osobne,
ale widoczne). Jeśli nie można zachować tej zasady (np. w czasie wakacji, pielgrzymki
czy przy spowiedzi osoby chorej czy z niepełnosprawnością), należy zadbać o to, by
spowiednik i penitent byli dostępni (drzwi pomieszczenia nie mogą być zamknięte na klucz)
24
lub widoczni dla innych osób. Niedopuszczalne jest spowiadanie lub rozmowy duchowe
w pokojach prywatnych.
• Podczas Mszy świętych o uzdrowienie połączonych z modlitwą wstawienniczą należy zadbać
o to, aby modlitwa taka odbywała się przy głównym ołtarzu, w miejscach godnych,
widocznych, centralnych.
• Zaleca się, aby odwiedziny chorych odbywały się w obecności osoby trzeciej (kogoś
z rodziny, z sąsiedztwa, osoby posługującej w parafii), z wyjątkiem sakramentu pokuty
i pojednania.
25
STANDARD 7 Edukacja dzieci oraz osób bezbronnych
• Parafia zapewnia spotkania dla dzieci oraz osób bezbronnych uczestniczących
w spotkaniach grup parafialnych. Będą one obejmować formację do reagowania poprzez
asertywne zachowanie oraz informowanie odpowiednich osób dorosłych w sytuacjach,
w których są świadkami lub doświadczają od dorosłych albo innych dzieci jakiejkolwiek
krzywdy (fizycznej, seksualnej, słownej, emocjonalnej, ekonomicznej). Będą się one
odbywały zasadniczo na początku roku formacyjnego lub według potrzeb danej grupy.
Odpowiedzialne za nie jest Zespół ds. Prewencji przy parafii.
• Standardy opublikowane są na stronie internetowej parafii w formie podstawowej
oraz skróconej, przystosowanej do dzieci. Wersja skrócona wydrukowana znajduje się
w salkach katechetycznych oraz gablocie.
26
STANDARD 8 Szkolenie i stałe wsparcie dla osób zajmujących się profilaktyką
Ochrona przed krzywdzeniem wpisana jest w misję Kościoła katolickiego powierzoną mu
przez Pana. Dlatego każdy – przełożony w Kościele, osoby uczestniczące w jego misji
przez zaangażowanie duszpasterskie czy pracę z dziećmi i osobami bezbronnymi – powinny
posiadać potrzebną wiedzę na temat ochrony dzieci i osób bezbronnych przed przemocą i dzielić się
nią z rodzicami i dziećmi. Szkolenia cechują się następującymi warunkami:
1. Wszyscy posługujący w parafii otrzymują potrzebną im wiedzę o standardach przyjętych
i obowiązujących w parafii – kodeksie zachowań, procedurach związanych z interwencją
i zgłoszeniem. Szkolenie może prowadzić osoba odpowiedzialna w parafii za prewencję.
2. Osoby pełniące funkcje wychowawcze lub formacyjne dodatkowo otrzymują potrzebną
wiedzę dotyczącą:
• rodzajów przemocy (w tym przemocy rówieśniczej);
• rozpoznawania oznak przemocy (w tym wykorzystania seksualnego);
• strategii działania sprawców przemocy (w tym przemocy seksualnej);
• rozmowy z dzieckiem/nastolatkiem/osobą bezbronną na temat krzywdy;
• rozmowy z dorosłymi (gdy ktoś pracuje z grupą dorosłych) dotyczącą przemocy;
• zagrożeń i ochrony przed szkodliwymi treściami w Internecie;
• innych zaleceń obowiązujących w danym miejscu duszpasterskim.
3. Każda osoba pracująca z dziećmi i osobami bezbronnymi powinna otrzymać zaświadczenie
o udziale w szkoleniu.
4. Każda osoba pracująca z dziećmi i osobami bezbronnymi co dwa lata uczestniczy
w jednodniowym szkoleniu z zakresu prewencji. Treść tych szkoleń przygotowana jest przez
osobę odpowiedzialną w diecezji za prewencję.
5. Szkolenia prowadzą osoby odpowiednio przygotowane oraz kompetentne w dziedzinie
ochrony dzieci i osób bezbronnych, które są delegowane przez diecezję do pełnienia takich
zadań.
6. Osoby odpowiedzialne za prewencję w parafii poza wiedzą z pkt 1 i 2 powinny mieć także
wiedzę na temat:
• budowania systemu prewencji zgodnego z wymogami Kościoła i ustaw państwowych
(obecnie „Ustawa Kamilka” i Krajowy Plan Przeciwdziałania Przestępstwom Przeciwko
Wolności Seksualnej i Obyczajności na Szkodę Małoletnich na lata 2023-2026
oraz Wytyczne KEP, dokument prewencji KEP);
• podstawowych procedur prawnych (kanonicznych i przewidzianych przez Kodeks karny);
• czynników ryzyka i czynników ochronnych;
27
• funkcjonowania w środowisku lokalnym placówek pomocowych;
• procedur ustalonych dla danej parafii.
7. Za szkolenie tych osób odpowiada osoba odpowiedzialna za prewencję w danej diecezji.
Na szkolenie zaprasza osoby posiadające kompetencje potwierdzone odpowiednim
dokumentem.
8. Osoby odpowiedzialne za prewencję w parafii uczestniczą raz w roku w spotkaniu
odpowiedzialnych za prewencję w danej diecezji.
28
STANDARD 9 Zapewnienie jakości i ciągłości działań w zakresie prewencji
• Dokument zawierający standardy ochrony dzieci i osób bezbronnych w parafii aktualizowany
jest co dwa lata lub w razie zaistnienia potrzeby.
• Ewaluacja dokumentu dokonywana jest przez osobę odpowiedzialną za prewencję
we współpracy z proboszczem i osobami wyznaczonymi przez proboszcza, a następnie
konsultowana z osobami zaangażowanymi w duszpasterstwo parafialne.